Ormanlarımız Yandı, İçimiz Yandı

Dikkatsizlik ve ihmalkârlık nedeniyle her yıl hektarlarca ormanımız kısa sürede yok oluyor.

Özellikle hava sıcaklığının en yüksek seviyelere ulaştığı yaz aylarında, orman yangınları da artış gösteriyor.

Peki, orman yangınlarının çıkmasının sebepleri nelerdir? Ormanlarımızın yok olmasının ülkemize zararları nelerdir?

• İhmal ve dikkatsizlik nedeniyle çıkan orman yangınları
• Ormanda güvenlik tedbiri alınmadan ateş yakılması
• Yakılan ateşin söndürmeden bırakılması
• Sönmemiş sigara izmariti ve kibritin yere atılması
• Orman içinde veya bitişiğindeki tarlalarda istenmeyen ot veya anızın yakılması
• Gece aydınlatma için ormanda ateşle dolaşılması
• Cam ve cam kırıklarının ormanda bırakılması
• Çocukların orman içinde ateşle oynamaları
• Kasıtlı çıkarılan orman yangınları
• Tarla veya otlakları genişletmek için ormanın bilerek yakılması
• Orman içinde yapılan kanunsuz işleri gizlemek için yangın çıkarılması
• Birilerinden intikam almak veya bir şeyi sabote etmek için yangın çıkarılması
• Yabani hayvanları uzaklaştırmak için yangın çıkarılması
• Ayrıca yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle çıkan yangınlar ve sigara, tarımsal ürünler nedenli çıkan insan kaynaklı orman yangınları vardır.

Söndürme

Ege ve Akdeniz Bölgesinde çıkan orman yangınlarında , ülkemizin her bölgesinden yangın söndürme çalışmalarına katılarak seferber olduk. Orman yangınını bastırma, orman yangınının meydana geldiği alandaki başarı mevcut olan teknolojimize bağlı. Daha az gelişmiş ülkelerde kullanılan teknikler, kum atmak veya ateşi sopalarla veya palmiye yapraklarıyla dövmek kadar basit olabilir. Daha gelişmiş ülkelerde, artan teknolojik kapasite nedeniyle bastırma yöntemleri değişir. Gümüş iyodür kar yağışını teşvik etmek için kullanılabilir, yangın geciktiriciler ve su insansız hava araçları, uçaklar ve helikopterler ile yangınların üzerine atılabilir. Yangının tamamen bastırılması artık bir beklenti değil, ancak orman yangınlarının çoğu genellikle kontrolden çıkmadan önce söndürülür. Her yıl 10,000 yeni orman yangınının %99'undan fazlası kontrol altına alınsa da, aşırı hava koşullarında kaçan orman yangınlarını, hava koşullarında bir değişiklik olmadan bastırmak zordur. Kanada ve ABD'deki orman yangınları yılda ortalama 54.500 kilometrekare (13.000.000 akre) alanı yakar. Her şeyden önce, orman yangınlarıyla mücadele ölümcül olabilir. Bir orman yangınının yanan cephesi de beklenmedik bir şekilde yön değiştirebilir ve yangın aralarına sıçrayabilir. Yoğun ısı ve duman, yangınları özellikle tehlikeli hale getirebilecek şekilde yönelim bozukluğuna ve yangının yönünün algılanmasına neden olabilir.

Doğal Hayata Etkisi ve Zararları neler?

Söndürme çalışmaları sonucunda, ormanlardaki biyolojik çeşitliliğin büyük zarar gördüğü, bazı bölgelerde yaşamsal aktivitenin tamamen yok olduğu gözlemlenmektedir. Ormanlarımızda yaşayan canlıların yaşam alanları tamamen yok oldu. Canlı ve cansız örtünün yok olmasıyla erozyon, sel-taşkın ve hava kirliliği gibi doğal afetlerin sayısında ve hızında artma görülme olasılığı maalesef arttı. İklim sisteminde (sıcaklık, rüzgâr, nem ve yağışa doğrudan etki ederek) bozulmalar görülmesi mümkündür. Ormanlarımızın yanması ekolojik olarak birçok zarara sebep olurken, iklim değişikliği ve kuraklık başlıca sonuçları olarak karşımıza çıkacaktır. Orman ve orman ürünlerine dayalı turizm, sağlık, spor, avcılık gibi sektörler olumsuz yönde etkilenecektir.

Doğanın Yenilenme Süresi

Orman yangını sonrası, yanan ormanlık alanın ekosistemi eski haline döner mi?

Tarihsel olarak, orman bilimcileri tarafından, belirli türlerin bir orman yangını gibi bir rahatsızlıktan sonra bir çevreye ne zaman döndüklerini gösteren bir zaman çizelgesi olan ardışık modeller geliştirilmiş.

Bu yenilenme ve onarım süreci 50-100 yıl alabilir. Daha uzun dönemlerde alan yeniden doğal bir Kızılçam ormanı da olabilir. Bu süre aslında insan ömrü için çok uzun ama doğanın yapılanma süreci için çok kısa bir zaman dilimidir.

Güneşi seven, hızlı büyüyen bitkilerin önce geri gelmesini, ardından gölgeye dayanıklı, yavaş büyüyen türlerin gelmesini bekliyoruz. Ancak değişen bir iklim ve dolayısıyla öngörülemeyen rahatsızlıklarla, ardışık modeller artık doğru olmayabilir. Yapılan çalışmalar sonucu afetlerden sonra ekolojik iyileşmeyi doğru bir şekilde tahmin etmek için yeni modellere ihtiyacı olacak.

Yangınların Tekrar Oluşumunu Engelleme

• Hem doğal hayatı hem de ekosistemi olumsuz etkileyen orman yangınlarını ise alınacak önlemlerle engelleyebiliriz.
• Ormanlarımızı yangınlara karşı korumak için yapmamız gerekenlerden bazıları;
• Ormanlara cam ve cam kırıkları atılmamalıdır. (Cam, güneş ışığını bir büyüteç gibi çimenlere çeker. Çimenler, tutuşarak çimenlerin alevlenmesine ve dolayısıyla yangının oluşmasına neden olacaktır.)
• Mangal külleri söndürülmeden dökülmemelidir. Çünkü çimenlerin tutuşarak yangın çıkarma olasılığı vardır.
• Bir yangın gördüğümüz zaman 112 acil yardım numarasını aramalıyız.
• Halk görevli kişiler ve çevre örgütleri tarafından bilinçlendirilmeli, bu konuda seminerler ve konferanslar düzenlenmelidir.
• Ormanda ateş yakmamalıyız.
• Orman yangınlarında görev yapacak personele yangınla mücadele konusunda gerekli eğitim verilmelidir.
• Özellikle yangına hassas bölgelerdeki yerleşim birimlerinde oturan halka eğitici ve uyarıcı bilgiler verilmelidir.
• Yangına zamanında müdahale çok önemlidir. Bir yangın durumunda 177 yangın ihbar hattına zaman kaybetmeden haber verilmelidir.

Sonuç

Yaban hayvanlarının yangından etkilenme derecesi; yangının türü, büyüklüğü, şiddeti, yoğunluğu, yayılma hızı, zamanı, etki süresi, hayvan türü, bitki örtüsü türü ve kompozisyonuna göre değişiklik gösterir. Fare gibi küçük memeli hayvanlar yangından kaçmak yerine, kendilerine sığınabilecek yer arama eğilimindedir ve bu hayvanların yangından zarar görme derecesi de yaptıkları yuvaların toprak altında veya üstünde olması durumuna göre değişmektedir.

Büyük memeliler küçük memelilere göre daha hareketli ve hızlı oldukları için yangın alanından uzaklaşabilmektedirler. İlkbaharda ortaya çıkacak bir yangın sonrasında özellikle kuşların ve memelilerin yeni doğan yavrularında meydana gelecek ölümlerle populasyonun büyüklüğü olumsuz olarak etkilenecektir.

Orman alanlarımıza suni barınakların ve su kaynaklarının yapılması, orman içi açıklıkların olması olası bir orman yangınından yaban hayvanlarının en az şekilde zarar görmesini sağlayacaktır. Yanan alanların yeniden doğaya kazandırılması için yapılacak sivil kültürel çalışmalarda faunanın istekleri de göz önünde tutularak alana yaban hayatını da kazandıracaktır.

Yanan alanlarda böcek salgını oluşturmayacak şekilde bırakılacak olan dikili kurular ve devrik ağaçlar birçok yaban hayvanın barınma ihtiyacını karşılayacaktır. Yanan alanda bırakılan ölmüş hayvanlar yırtıcıların besin ihtiyacını karşılayacaktır.

Yaşanan bu felaketin yaralarını hep beraber saracağız. Dikilecek olan fideler ile ormanlık alanlarımızı yeniden kazanacağız. Yanan ormanlık alanlardaki yabani hayatı tüm Türkiye birlik olarak güçlendireceğiz.